Παιδί: Ουπς! Τι απαντάμε τώρα;

Ακόμα κι αν οι ερωτήσεις του παιδιού σας πάρουν μορφή χιονοστιβάδας, εσείς διατηρείτε την ψυχραιμία σας και, κυρίως, μην μένετε με το στόμα ανοιχτό!

Όχι, δεν έχετε λάβει μέρος σε κάποιο παιχνίδι γνώσεων! Είναι το παιδί σας, που τόσο επιτυχημένα έχει πάρει το ρόλο του παρουσιαστή και σας βομβαρδίζει καθημερινά με χίλιες δυο ερωτήσεις (αλήθεια, πόσες μπορεί να γεννήσει ένα τόσο δα μυαλό;), που άλλες σας φέρνουν γέλια και άλλες σας… κολλούν στον τοίχο. 

Αναρωτιέστε γιατί; Μα γιατί οι μαμάδες κι οι μπαμπάδες τα ξέρουν όλα! Εσείς, βέβαια, μην μπλοκάρετε και μην αγχώνεστε να απαντήσετε ακόμα και σε εκείνες που δεν ξέρετε, για να κερδίσετε την αποδοχή του παιδιού σας (έχει και ο φωτεινός παντογνώστης δικαίωμα να δηλώσει άγνοια κάποια στιγμή)! Το μεγαλύτερο έπαθλο σε αυτό το παιχνίδι είναι οι γνώσεις που του μεταδίδετε. Και μεταξύ των πολύτιμων αυτών γνώσεων, είναι αναμφισβήτητα και η ειλικρίνεια.

Και ο ήλιος κοιμάται τη νύχτα 
«Το προηγούμενο σαββατόβραδο καθόμουν με τον 4½ ετών γιο μου στο μπαλκόνι. Όταν λοιπόν του είπα πως είναι ώρα για ύπνο, γεμάτος περιέργεια, με ρώτησε αν και ο ήλιος κοιμάται τη νύχτα για να ξυπνήσει ξεκούραστος το πρωί!».

Τα φυσικά φαινόμενα προκαλούν το ενδιαφέρον των περισσότερων παιδιών αυτής της ηλικίας γιατί δεν μπορούν να τα αγγίξουν ή να τα επεξεργαστούν οπότε να τα «καταλάβουν», όπως κάνουν με ένα παιχνίδι. 

Απορίες του στιλ «Γιατί υπάρχουν άσπρα και γκρι σύννεφα», «Γιατί η θάλασσα από μακριά είναι μπλε ενώ από κοντά όχι», «Γιατί βρέχει» κ.λπ. είναι πολύ πιθανό να απασχολήσουν και το δικό σας παιδί. Και μπορεί στο μυαλό του να φαντάζουν ανεξήγητα, εσείς όμως προσπαθήστε όσο μπορείτε να το διαφωτίσετε.

Πώς να το χειριστείτε: Εξηγήστε στο μικρό σας πως είναι μια μόνιμη πηγή φωτός που δεν κοιμάται, δεν εξαφανίζεται και δεν αλλάζει θέση. Πείτε του πως η Γη -εδώ δηλαδή που μένουμε εμείς οι άνθρωποι- κινείται γύρω από τον εαυτό της και γύρω από τον ήλιο. Βοηθήστε το να το καταλάβει με ένα ροδάκινο και ένα πορτατίφ: 

Εξηγήστε του πως ο ήλιος είναι σταθερός όπως ακριβώς το πορτατίφ, και κινείστε γύρω του το ροδάκινο, μιμούμενη την κίνηση της Γης. Τονίστε του πως όταν εμείς έχουμε νύχτα, σε κάποιο άλλο σημείο της Γης έχουν μέρα και δείξτε του υποθετικά τις περιοχές πάνω στο φρούτο (σκιά: νύχτα, φως: ημέρα).

Συγνώμη που ο μπαμπάς έφυγε
«Έπειτα από αρκετές διαφωνίες αποφασίσαμε με τον άντρα μου να χωρίσουμε. Όταν είπα στον 4χρονο γιο μας πως ο μπαμπάς δεν θα μένει πια μαζί μας, με ρώτησε μήπως φταίει εκείνος που έφυγε, γιατί τις προάλλες στο πάρτι γενεθλίων του χτύπησε ένα παιδάκι».

Εκεί που παίζατε και οι τρεις μαζί, που τρώγατε μαζί, που βλέπατε τηλεόραση μαζί, που κοιμόσασταν μαζί, ξαφνικά ο μπαμπάς αλλάζει σπίτι… 

Απότομα, η δομή της οικογένειας αλλάζει και το παιδί, επειδή δεν ξέρει πώς να χειριστεί αυτή την κατάσταση, είναι πολύ πιθανό να ρίξει το φταίξιμο σε κάποια κακή συμπεριφορά για την οποία ο μπαμπάς το είχε μαλώσει. 

Το κεφάλαιο «διαζύγιο» είναι μια από τις χειρότερες εμπειρίες στη ζωή ενός παιδιού και αν προκύψει, πρέπει να το αντιμετωπίσετε με ευαισθησία και ειλικρίνεια.

Πώς να το χειριστείτε: Κάντε μια κουβέντα και οι δυο σας με το παιδί και εξηγήστε του πως όταν δυο άνθρωποι διαφωνούν συχνά σημαίνει ότι δεν ταιριάζουν σαν χαρακτήρες και ότι δεν είναι ευτυχισμένοι μαζί.

 Βοηθήστε το να καταλάβει πως την απόφαση που πήρατε να μην μένετε πλέον μαζί, την πήρατε από κοινού και δεν αλλάζει. Να θυμάστε πως το παιδί έχει ανάγκη να το καθησυχάσετε πως εκείνο δεν φταίει σε τίποτα και πως τόσο εσείς, όσο και ο μπαμπάς του, συνεχίζετε να το αγαπάτε το ίδιο.

Η γιαγιά κοιμάται σε ένα αστέρι
«Πριν λίγο καιρό έφυγε από κοντά μας η μητέρα μου, η αδυναμία της 5χρονης κόρης μου. Όταν της είπα πως η γιαγιά κοιμάται σε ένα αστέρι, αγχωμένη, μου είπε να την ξυπνήσουμε γιατί μπορεί να πέσει».

Μπορεί να μην θέλετε να τη στενοχωρήσετε ή να την τρομάξετε, είναι καλό όμως να της μιλήσετε ανοιχτά για την έννοια του θανάτου ώστε να κατανοήσει πως είναι κάτι αναμενόμενο και αποτελεί τη φυσική κατάληξη κάθε ανθρώπου. 

Πώς να το χειριστείτε: Μιλήστε της για τον κύκλο της ζωής και τονίστε της πως η γιαγιά, που ήταν άρρωστη και πόναγε, τώρα βρίσκεται με τη μαμά της και τον μπαμπά της και είναι ευτυχισμένη. 

Με όσο το δυνατόν πιο απλές λέξεις εξηγήστε συγκεκριμένα τι εννοούμε όταν λέμε ότι κάποιος πέθανε (π.χ. ότι η καρδιά του κουράστηκε και σταμάτησε να χτυπά) και αποφύγετε τις λεγόμενες «ανώδυνες» φράσεις που αποπροσανατολίζουν κάθε παιδί, όπως για παράδειγμα «η γιαγιά κοιμάται στον ουρανό» ή του δημιουργούν την ψευδαίσθηση πως κάποια στιγμή θα την ξαναδεί όπως «η γιαγιά πήγε ταξίδι».

 Για να συλλάβει απόλυτα την έννοια της απώλειας θυμίστε του το σκύλο που είχατε και πέθανε ή το φυτό που μαράθηκε στον κήπο σας, εξηγώντας πως το ίδιο συμβαίνει και με τους ανθρώπους.

Ο Θεός είναι και στην τουαλέτα
«Όταν είπα στην 5½ ετών κόρη μου πως ο θεούλης μας βλέπει παντού, με ρώτησε με μάτια ορθάνοιχτα από την έκπληξη αν μας βλέπει και την ώρα που κάνουμε… πιπί μας!». 

Η δεσποινίδα σας, ξέροντας πως όταν πηγαίνουμε τουαλέτα κλείνουμε πάντα την πόρτα πίσω μας για λόγους ευγένειας, δεν μπορεί να διανοηθεί πως κάποιος -τον οποίο μάλιστα δεν μπορεί να δει για να του πει να βγει αμέσως έξω- τη βλέπει σ’ αυτή την τόσο προσωπική της στιγμή!

 Το κεφάλαιο της θρησκείας είναι ακόμα ένα ενδιαφέρον θέμα που το παιδικό μυαλό δεν μπορεί να συλλάβει, γι’ αυτό πρέπει να της εξηγήσετε μερικά πράγματα με όσο γίνεται πιο απλά λόγια.

Πώς να το χειριστείτε: Αντί για το προγραμματισμένο παραμύθι λίγο πριν τον ύπνο, ένα βράδυ διηγηθείτε της την ιστορία της γέννησης του Χριστού και εξηγήστε της πως τα Χριστούγεννα γιορτάζουμε αυτό ακριβώς το γεγονός.

 Πείτε της πως ο Θεός και ο Χριστός μας αγαπάνε όλους ανεξαιρέτως, θέλουν μόνο το καλό μας αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε να τους δούμε παρά μόνο στις εικόνες της εκκλησίας ή του σπιτιού μας. 

Φροντίστε να αποφεύγετε φράσεις του τύπου «αν δεν φας ο θεούλης θα σε τιμωρήσει», «αν δεν είσαι καλό παιδί ο Θεός δεν θα σε αγαπάει» κ.λπ., που θα τη φοβίσουν. Ανεξάρτητα από το ποια είναι η δική σας γνώμη στο θέμα της πίστης, τηρήστε, τουλάχιστον προς το παρόν, μια σχετικά ουδέτερη στάση.

Ο Τζακ ήπιε το αμίλητο νερό
«Βλέπαμε με τον 3χρονο γιο μου τα αγαπημένα του κινούμενα σχέδια, όταν με ρώτησε γιατί ο σκύλος της τηλεόρασης μιλάει ενώ ο δικός μας το μόνο που κάνει είναι να γαβγίζει». 

Μπορεί για εσάς η απάντηση να είναι αυτονόητη, για το μικρό σας, όμως, που συγκρίνει τα δυο σκυλάκια, όχι! Ενώ τόσο καιρό που παίζει με τον Τζακ δεν τον έχει ακούσει ποτέ να μιλάει, παρά μόνο να γαβγίζει, ξαφνικά ένα άλλο σκυλάκι και μιλάει και γελάει! Ο προβληματισμός του μικρού σας είναι απόλυτα φυσιολογικός και αποκαλύπτει πως είναι ιδιαίτερα παρατηρητικό.

Πώς να το χειριστείτε: Ξεκαθαρίστε του πως κανένα σκυλάκι ή άλλο ζωάκι δεν μιλάει όπως εμείς οι άνθρωποι, αλλά με ένα δικό τους τρόπο (το σκυλάκι γαβγίζει, η γάτα νιαουρίζει, το προβατάκι κάνει μπεεε κ.λπ.). Τονίστε του πως πολλές φορές, στην τηλεόραση, βλέπουμε πράγματα που δεν ισχύουν και γι’ αυτό δεν πρέπει να τα πιστεύουμε όλα. 

Στη συγκεκριμένη περίπτωση με το… ομιλητικό σκυλάκι, πείτε του πως είναι «κόλπο» ή «αστείο» για να γίνει η ταινία πιο ενδιαφέρουσα αλλά και γιατί με αυτό τον τρόπο όλα τα παιδάκια, μαζί κι εκείνο, μπορούν να την παρακολουθήσουν ευχάριστα.

Ο ταχυδρόμος φέρνει αδερφάκια
«Οι βραδινές ώρες λίγο πριν τον ύπνο είναι για τον 4χρονο γιο μου οι καλύτερες για κουβέντα. Εκεί λοιπόν που ήμασταν ξαπλωμένοι αγκαλιά, με ρώτησε προβληματισμένος τι θα γίνει αν, όταν έρθει ο ταχυδρόμος να μας φέρει το αδερφάκι που περιμένουμε, εμείς έχουμε πάει στη γιαγιά!».

Ο μικρός σας, ξέροντας πως όταν περιμένετε κάτι (τους λογαριασμούς, το κρεβάτι που του παραγγείλατε, μια πίτσα κ.λπ.) κάποιος σας το φέρνει στο σπίτι, προφανώς πιστεύει πως κάτι ανάλογο θα γίνει και τώρα με το αδερφάκι του. 

Μάλλον ήρθε η ώρα να του μιλήσετε ειλικρινά για τον τρόπο με τον οποίο θα έρθει το νέο μέλος της οικογένειας. Και επειδή αυτή η κουβέντα έχει απίστευτο ενδιαφέρον, μην απορήσετε αν σας βομβαρδίσει με ερωτήσεις σχετικές με το θέμα, όπως «Πώς μπήκε στην κοιλιά;», «Μα καλά, πώς αναπνέει;», «Πού κάνει τα κακάκια του;» κ.λπ

Πώς να το χειριστείτε: Αυτό που είναι απαραίτητο να καταλάβει ένα παιδί αυτής της ηλικίας, είναι πως το μωρό γίνεται από έναν άντρα και μια γυναίκα –εσάς και το μπαμπά- που κοιμούνται μαζί και αγαπιούνται πολύ. 

Εξηγήσετε τη διαφορά που έχει το σώμα της γυναίκας από αυτό του άντρα και κάτι που βοηθά στην καλύτερη κατανόηση είναι οι φωτογραφίες των σωμάτων σε περιοδικά. Να θυμάστε πως πρέπει να μιλάτε στη γλώσσα των παιδιών και να ονομάζετε τα γεννητικά όργανα με τρόπο που να γίνεστε αντιληπτοί από το παιδί (π.χ. «πουλάκι»).

 Δεν έχει σημασία αν θα χρησιμοποιείτε επιστημονικές ορολογίες («πέος», «αιδοίο») αλλά να είναι σαφείς και κατανοητες. 

Σχετικά με την εγκυμοσύνη σας, πείτε του πως σιγά-σιγά η κοιλιά σας θα φουσκώνει γιατί το μωρό που βρίσκεται μέσα της μεγαλώνει και πείτε του πως όταν γίνει αρκετά μεγάλη, ο γιατρός θα σας βοηθήσει να γεννήσετε στο νοσοκομείο. Ξεκαθαρίστε του πως το μωρό θα το φέρετε στο σπίτι εσείς και ο μπαμπάς.

Μυστικά επικοινωνίας με το παιδί μας 

Λέμε πάντα την αλήθεια. Προσαρμόζουμε τις απαντήσεις μας στην ηλικία του και φροντίζουμε να λέμε μόνο την αλήθεια, γιατί έτσι κερδίζουμε την εμπιστοσύνη του και δημιουργούμε μια υγιή σχέση μαζί του, για πάντα. 

Είμαστε διαθέσιμοι για κουβέντα. 

Δεν δυσανασχετούμε, δεν βαριόμαστε και δεν αναβάλουμε για αργότερα τη συζήτηση. Αντιθέτως! Το ενθαρρύνουμε να μας ρωτάει για ό,τι θέλει. 

Δεν κρίνουμε τις απορίες του. Βάζουμε την ντροπή στην άκρη και απαντάμε σε όλες του τις ερωτήσεις ξεπερνώντας προκαταλήψεις και ταμπού. Δεν φοβόμαστε κανένα θέμα και αντιμετωπίζουμε κάθε του ερώτηση με σεβασμό. 

Παραδεχόμαστε την άγνοιά μας. Δεν προσπαθούμε να πούμε στο μικρό μας ότι ξέρουμε «πάνω κάτω» για να μην του χαλάσουμε την εικόνα της «μαμάς που ξέρει τα πάντα». Λέμε «δεν ξέρω» και ψάχνουμε μαζί με το παιδί να ανακαλύψουμε την απάντηση (διαβάζοντας μια εγκυκλοπαίδεια, ψάχνοντας στο Ιnternet κ.λπ.).

Ρωτάμε και εμείς. Δεν ξεχνάμε πως η γνώση μεταδίδεται εξίσου και μέσω ερωτήσεων. Έτσι, λοιπόν, πάντα σε χαλαρή ατμόσφαιρα, ρωτάμε το μικρό μας να μας πει τη γνώμη του για θέματα που το προβληματίζουν, πριν του πούμε εμείς τη δική μας.

ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΓΕΜΕΛΙΑΡΗ
Με τη συνεργασία της ψυχολόγου-ψυχοθεραπεύτριας Σταυρούλας Σανίδα.

ΠΗΓΗ:  myworld.gr