''Οι Χιώτες πάνε δύο-δύο'' (προέλευση)

Ο Αριστοτέλης «Ηθικά Νικομάχεια» γράφει:

 «Προσέτι οι φίλοι παρέχουν βοήθειαν εις τούς νέους, διά να μη υποπίπτουν εις σφάλματα και παρέχουν επίσης εξυπηρέτησιν εις τούς μεγαλυτέρους κατά την ηλικίαν και αναπληρώνουν τας ελλιπείς λόγω αδυναμίας πράξεις των,

και εις τούς ευρισκομένους εις την ακμήν τής ηλικίας των παρέχουν ενίσχυσιν εις τας καλάς πράξεις. Όταν δύο βαδίζουν μαζί, διότι οι δύο είναι περισσότερον ικανοί να εννοήσουν από κοινού και να ενεργήσουν».

Ή φράση: «Όταν δύο πηγαίνουν μαζί» πού την μνημονεύει και ό Πλάτων στο «Συμπόσιο» είναι παρμένη από την Ιλιάδα τού Ομήρου (Κ, 224-225), έχει την έννοια ότι δύο ή πολλοί, όταν ζουν και κινούνται μαζί, είναι πιο ισχυροί και πιο καλοί από ένα και μόνο.

Την ίδια φράση την μεταχειρίζεται κι ό Μέγας Βασίλειος στην «επιστολή 97» προς τον Λιβάνιο.

Τούτη την φράση την έκαμαν βίωμα οι Χιώτες γιατί κάποτε την έπαθαν Χιώτικα... Πολύ διαδεδομένο είναι το παρακάτω ανέκδοτο: 

Κάποτε ένας Χιώτης λαδέμπορας, γνωστός για την τσιγκουνιά του, γύριζε από χωριό σε χωριό με το γαϊδουράκι του φορτωμένο με δύο ασκιά λάδι. Εκεί πού διαλαλούσε το εμπόρευμά του, τον πλησίασε κάποιος και τού είπε ν’ ανοίξει τ’ ασκιά για να δοκιμάσει την ποιότητα τού λαδιού. Ο Χιώτης, νομίζοντας πώς ό άλλος ενδιαφερόταν πράγματι για το λάδι, άνοιξε και τα δύο ασκιά. Μα καθώς αυτός κρατούσε τα ασκιά, ό άλλος βρήκε την ευκαιρία πού ήθελε. Χωρίς να χάσει καιρό ξεβράκωσε τον Χιώτη και τού έκανε την δουλειά... Από τότε οι Χιώτες πάνε δύο-δύο.

Μιά άλλη εκδοχή λέει, πώς όταν ό Χιώτης άνοιξε τ’ ασκί, ό άλλος μ’ ένα σουγιά, σκόπιμα φυσικά, άνοιξε στο ασκί μιά τρύπα. Ο Χιώτης τότε με το ένα χέρι κρατούσε το στόμα τού ασκιού και τ’ άλλο το έβαλε στην τρύπα, για να μη χυθεί το λάδι. Κι όταν ό φερόμενος σαν αγοραστής τον ξεβράκωσε, ό Χιώτης προτίμησε να την πάθει... παρά να αφήσει το λάδι να χυθεί.

Τούτες τις εκδοχές μου τις αφηγήθηκε ό δικηγόρος Ν. Χαλκιάς από την Χίο.

Υπάρχει όμως και μιά τρίτη εκδοχή πού μού την αφηγήθηκε ή σπουδάστρια Ελένη Ζουλίνου: Τον καιρό τής Τουρκοκρατίας σε κάποια περιοχή τής Χίου οι Τούρκοι, όταν περνούσαν απ’ αυτό το μέρος Έλληνες, τούς έπαιρναν καβάλα, λες και ήταν υποζύγια. Για να γλυτώσουν οι Χιώτες από την ντροπή αυτή πήγαιναν δύο-δύο. 

Ο ένας όμως πήγαινε καβάλα στους ώμους τού άλλου. Οι Τούρκοι, πού τούς έβλεπαν από μακριά, νόμιζαν πώς εκείνος πού ήταν καβάλα ήταν Τούρκος.

Φαίνεται όμως πώς ή φράση είναι πολύ παλιά. Ο Αριστοφάνης στις «Όρνιθες» (51) γράφει: «Πολύ τούς χαίρομαι τούς Χιώτες, πού ‘ναι παντού κολλημένοι».

ΠΗΓΗ: Γεώργιος Σιέττος, Ανθολόγιον αρχαιοελληνικών φράσεων στην νεοελληνική γλώσσα, εκδ. Γεωργιάδης Αθήναι 1998.

Το είδαμε:  .e-istoria.com